دانلود و نقد کتاب
شولوخوف و دن آرام
احمد شاملو
میخائیل شولوخوف (1905 - 1984) رماننویس بزرگ روس در منطقه علیای رود دن چشم به جهان گشود و تقریباً تمام عمرش را نیز در همان منطقه گذراند. بسیاری از شخصیتها و رخدادهای رمان «دن آرام» زاییده خلاقیت و اطلاعات دست اول نویسنده است. دن آرام (که نوشتن آن از 1928 تا 1940 به درازا کشید) بزرگترین اثر شولوخوف است که جایزه نوبل ادبیات را برایش به ارمغان آورد(1965).
و صلح لئو تولستوی، تلفیقی است از خصوصیات رمانهای خانوادگی و تاریخی. نویسنده حوادث رمان را عمدتاً بر محور تجسم خانوده یک قزاق به نام پانته لهیمهلهخوف متمرکز میسازد که پسر کوچکش گریگوری قهرمان نخست آن است. گریگوی که شخصیتی دوستداشتنی و جنگاوری خستگیناپذیر است، در تمام رویدادهای بزرگ تاریخی شکست میجوید. در جستجوی عدالت، گاهی با سرخها ارتباط برقرار میکند و گاهی به سراغ سفیدها
میرود. در اواخر رمان به این نتیجه میرسد که اگر بلشویکها یا جنرالهای سفید از سرزمین محبوبش دن دست برمیداشتند، روزگار به کام اهالی ناحیه دن بسی شیرینتر میشد.
تجربیات سیاسی و نظامی گریگوری با تمام اهمیتی که دارند، در پس داستان عشق شورانگیز و غم انگیز وی رنگ میبازند. این نشان میدهد که شولوخوف معتقد بوده است، تقریباً هر عشق حقیقی به جدایی یا نابودی میانجامد.
دن آرام لبریز از حوادث ناگوار و برجستهای است که بر اثر رویاروییهای شخصی یا اجتماعی ـ سیاسی پیش میآیند. مرگ خشونتبار، دهشت و عذاب با آرامشی حماسی مجسم میشوند.
شخصیتهای قزاق دن آرام، انسانهایی واقعی و تمامنما هستند که به لهجه تند محلی خویش سخن میگویند. توجه به لهجه محلی و اجزای شعر عامیانه قزاقها، از خصوصیات بارز قصهپردازی خود شولوخوف است. عنوان رمان، نام سنتی «رود دن» در ترانههای عامیانه قزاقهای ناحیه دن است. استعداد شولوخوف ابعادی گوناگون دارد. جنبههای حماسی، تغزلی و فکاهیپردازانه آن در کنار شیوه خاص او به تشریح کشت و کشتار، روابط زن و مرد، بوهای زننده و اندامها و کارکردهای خاصی از بدن انسان به کار گرفته میشوند.
در رمان دن آرام بیش از 2000 مورد تشبیه ادبی به کار رفته است که سه برابر تشبیههای به کار رفته در جنگ و صلح تولستوی است. یک چهارم این تشبیهها از زبان شخصیتهای رمان بیان میشود که خود دلیلی است بر رنگارنگ بودن زبان قزاقها. صفتها و استعارههای به کار رفته در دن آرام، بومی و پرتنوعاند.
در دن آرام بیش از 3000 واژه در وصف بیش از یکصد رنگ و پرده رنگ مختلف به کار برده شده است. از «سیاه» و «آبی روشن» در مقایسه با دیگر توصیفگرهای رنگ، بیشتر به عنوان استعاره استفاده شده است. کاربرد استعاری «سیاه» بازتابی از سنت عامیانه قزاقهاست که هر اشاره به آن را اشاره به جنبههای غمانگیز و شرمآور زندگی، مانند مرگ یا بدنامی میدانند. اما توصیف «آبی روشن» با نوآوری و ظرافتی دیگر همراه است. این رنگ در نظر شولوخوف، زیبایی و پاکی و دلنشینی یک روز آفتابی را که از هدایای طبیعت به انسان است، به ذهن تداعی میکند. در برخی از صحنههای کشت و کشتار، رنگ آبی روشن طبیعت، تلویحاً با روح وحشیگری انسان مقایسه شده است. همچنین آبی روشن، رنگ سالهای کودکی معصومانه، امید و رؤیای آیندهای نشاطانگیز است که به حقیقت نمیپیوندند. شولوخوف، نویسنده داستانهای با پایان خوش نیست.
رمان دن آرام در میان آثار ادبی دوره شوروی، اثری برجسته و سرافراز است زیرا در آن مبارزه سفیدها در برابر سرخها تأکید میشود و این مبارزه با عینیتی درخور ستایش به توصیف درمیآید.
از سال 1928 که کتابهای اول و دوم دن آرام نخستین بار منتشر شد، عدهای مدعی شدند که شولوخوف نویسنده واقعی این اثر نیست. زیرا شخصی به سن او با تعصبات شدید کمونیستی، نمیتوانسته است، رمانی چنین بیطرفانه نوشته باشد. مقام رسمی و نافذ شولوخوف مانع از انتشار این گونه ادعاهای اتهامآمیز در اتحاد شوروی میشد. اما در غرب نویسندگانی چون ایرینا مدودوا توماشفسکایا، آلکساندر سولژنیتسین و مورخی چون روی مدودف چنین ادعایی را مطرح ساختند. اینان جملگی، نویسندهای به نام فدور کریوکف (1870 ـ 1920) را به عنوان نویسنده قریب به یقین دن آرام میدانستند. پس از انجام مطالعات ادبی و تحلیل کمپیوتری آثار شولوخوف و کریوکف، بیپایه بودن آن ادعاها ثابت شد. از آن زمان به بعد نیز نام چند نویسنده دیگر به عنوان نویسندگان احتمالی دن آرام به میان آمده است، اما این ادعاها با هیچ مدرک قانعکننده همراه نبوده است. در سال 1987 دستنوشتههای دو کتاب نخست این رمان پیدا شدند و تردیدی باقی نگذاردند که شولوخوف آفریننده حقیقی آنها بوده است. منبع: فرا
| Design By : Pichak |
به انتهای بودنم اگر می نگری . . . دیدگانت را به جاده بی خیالی بدوز . . . همان حوالی کلبه ای دارم ، با خدا . . . هر روز تکرار می کنیم ، تنها . . . تنهایی را . . . !
