ادبیات دهه ی چهل ادبیات بیداری و به خود آیی است و هدف عمده اش برقراری ارتباطی هشیارانه با واقعیت و تاریخ است
آگاهی نویسندگان از وضعیت مصیبت بار جامعه سبب می شود که " اعتراض " بن مایه ی مهم ترین آثار ادبی این دوره گردد . اما ضدیت با شبهه مدرنیزاسیون پهلوی ، به شکل گیری گرایش رمانتیک " بازگشت به خویش " می انجامد . بازگشت به سنت و ضدیت با تجدد ، فکر مسلط بر جامعه ی روشنفکری می شود
حفاظت از میراث و هویت شرقی در برابر تمدن مهاجم غرب ، به شکل کمال مطلوب ساختن از آداب و رسوم آئینی و زندگی ساده روستایی ، بازتاب می یابد
و منظومه به خود آیی از سنت گرایی تا رادیکالیزم پیشتاز انتظام می یابد
سیطره فکر " بازگشت به سنت " بر جامعه روشنفکری باعث می شود که روشنفکر خلق گرا و سردرگم سال های 40 تا 50 که از هر نوع فعالیت اجتماعی – سیاسی منع شده ، در گریز از مسائل پیچیده پیش رو ، به تبعیدی خود خواسته در روستا – محل تداوم زندگی سنتی ساده ، تن دهد
به طور کلی جستجو گری را می توان گرایش عمده هنرمندان این دوره دانست . در واقع فاصله گرفتن از کودتا مقدمه اکتشاف است . برکشیدن خاطرات از اعماق حافظه و بازیابی زمان های از کف رفته ، بن مایه ی آخرین آثار نویسندگان این دوره است
آثاری که در این دوره بوجود می آیند از لحاظ کمیت و تنوع غنای اندیشه و انسجام ساخت ، قابل توجه اند . منتقدان ادبی این سال ها را مرحله ی گذر از کارهای تجربی آغازین به ادبیاتی شکل یافته تلقی کرده اند
در فاصله ی سال های 1340 تا 1357 بیش از پنجاه نویسنده جوان نخستین کتاب های خود را منتشر می کنند . و از میان اینان عده ای از نویسندگان آثاری برتر و ارزشمند را ارئه می دهند
در این دوره سنت های پیشرو گذشته ادامه وتکامل می یابند و بر زمینه ی آنها نویسندگان خلاق پدیدار می شوند . آثاری در شعر و ادبیات فارسی بوجود آمده که در کل جهان نظیر نداشته است . اما بهترین آثار ، محصول تلاش نویسندگان برای رهایی از قالب " نوع های " متداول و در انداختن طرح های زیبایی شنا ختی نو است . بیشترین نو آوری و دگرگونی در شیوه ی رمان نویسی رخ می دهد. نویسندگان بهترین رمان های این دوره شیوه های هوشمندانه تری را برای نگارش آثار خود به کار برده اند . توجه به ساخت ، قالب و انظباط درونی سبب شده تا رمان از وعظ اجتماعی به حد آفرینش هنری ارتقاء یابد
رمان شب هول که توصیفی از وضعیت روشنفکران ایران در سال های 1350 است ، هادی کتاب های خود را به دوستی می بخشد تا به قول خود به جای آفرینش هنری " هنرمندانه زیستن " را برگزیند
نویسندگان زیادی به منظور همنوایی با زمانه آثاری می آفرینند که بیش از آن که ارزش ادبی داشته باشند جامعه شناسانه اند . اینان مقید به تعهدی اجتماعی بودند و نوشته هایشان سرشار از تعبیر ها و رمز های سیاسی جوان پسند است در در بخشی از این آثار جای واقعیت گرایی را نوعی رمز گرایی دور از ذهن می گیرد قسمت اعظم این نوع ادبیات که آن را " اجتماع نگاری های شتابزده " نامیده اند بیشتر " عقیدتی " است تا " زیبایی شناختی " تاریخ ادبیات فوق تا حدی برگرفته از صد سال داستان نویسی ایران است.

نوشته شده در پنج شنبه 89/5/28ساعت 6:30 عصر توسط سارا نظر تو چیه؟ ( ) |